Handel ludźmi, niewolnictwo i przymusowa praca to globalne problemy, które dotykają miliony ludzi na całym świecie. Jednym z najbardziej niepokojących aspektów współczesnego niewolnictwa jest związanie go z przemysłem wydobycia minerałów i kamieni szlachetnych. Szacuje się, że aż 60% dzisiejszego niewolnictwa jest związane z wydobyciem tych surowców, co wynika z rozległego wykorzystania siły roboczej w niebezpiecznych warunkach, gdzie kontrola jest niewielka, a korupcja szeroko rozpowszechniona.
Przemysł wydobywczy kamieni szlachetnych i minerałów jest szczególnie narażony na nadużycia związane z handlem ludźmi i przymusową pracą. Duża część wydobycia odbywa się w odległych i słabo kontrolowanych regionach, co sprzyja tworzeniu się nieformalnych struktur zarządzanych przez lokalnych potentatów lub grupy przestępcze. Przykładem mogą być kopalnie jadeitu w Myanmarze, gdzie wojsko i lokalne grupy kontrolują zasoby, wykorzystując pracowników do niewolniczej pracy.
W Afryce, w takich krajach jak Demokratyczna Republika Konga, Tanzania czy Zimbabwe, wydobycie diamentów, kobaltu i innych cennych surowców jest powiązane z pracą przymusową oraz handlem ludźmi. W Sierra Leone, wydobycie “krwawych diamentów” finansowało konflikty zbrojne, a pracownicy byli zmuszani do pracy przez grupy rebeliantów. Na Madagaskarze, gdzie wydobywa się szafiry, praca dzieci i migracja przymusowa są powszechnymi zjawiskami.
Powodem, dla którego tak duży odsetek niewolnictwa jest związany z wydobyciem minerałów i kamieni szlachetnych, jest kombinacja kilku czynników:
1. Brak regulacji i nadzoru:
Większość wydobycia odbywa się w krajach rozwijających się, gdzie systemy prawne są słabe, a korupcja jest powszechna. Przykładem są nieuregulowane kopalnie tanzanitu w Tanzanii czy diamentów w Zimbabwe, gdzie pracownicy są zmuszani do pracy przez lokalne grupy przestępcze.
2. Odległość od centrów cywilizacyjnych:
Kopalnie często znajdują się w odległych regionach, z dala od kontroli państwowej i międzynarodowej uwagi. W takich warunkach grupy przestępcze mogą bez przeszkód wykorzystywać pracowników. Przykładem jest wydobycie szafirów na Madagaskarze, które odbywa się w nieuregulowanych kopalniach, często w niebezpiecznych i degradujących środowisko warunkach.
3. Duży popyt na surowce:
Wzrost zapotrzebowania na minerały, takie jak kobalt wykorzystywany w bateriach do urządzeń elektronicznych, czy kamienie szlachetne używane w jubilerstwie, napędza globalny przemysł wydobywczy. W związku z tym, kopalnie te stają się lukratywnymi źródłami dochodów dla przestępców, którzy wykorzystują przymusową pracę, aby maksymalizować zyski.
4. Brak alternatywnych źródeł utrzymania:
W regionach, gdzie gospodarki są słabe, a możliwości zatrudnienia ograniczone, ludzie są zmuszani do pracy w kopalniach, często pod groźbą przemocy lub z powodu oszustw i wyzysku. Przykładem może być region Madre de Dios w Peru, gdzie nielegalne kopalnie złota są zarządzane przez kartele, które wykorzystują migracje i przymusową pracę.
5. Niska świadomości w społeczeństwie:
Dopóki istnieje popyt, będzie się odbywała podaż. Dopóty nie zmienimy naszych nawyków, względem niepohamowanego konsumpcyjnego posiadania takie zjawiska będą miały miejsce. Będąc świadomymi propagatorami konsumpcji i wymiany dóbr mamy realny wpływ na to, jak będzie wyglądała przyszłość.
Obozy pracy, szczególnie w regionach bogatych w minerały i kamienie szlachetne, to miejsca, gdzie niewolnictwo kwitnie. Migranci i lokalni pracownicy, często pozbawieni innych opcji, są zmuszani do pracy w niebezpiecznych warunkach, pod kontrolą grup zbrojnych lub przestępczych. Takie sytuacje między innymi mają miejsce w Tadżykistanie, Pakistanie i Afganistanie, gdzie lokalni potentaci zarządzają kopalniami turkusu, lapis lazuli i szmaragdów.
1. Australia: Wydobycie opali
W Australii, szczególnie w odległych rejonach Queensland i Nowej Południowej Walii, wydobycie opali odbywa się często przez nieformalnych górników. Choć Australia jest postrzegana jako kraj z wysokimi standardami pracy, w mniej regulowanych rejonach odnotowano przypadki wykorzystywania migrantów oraz pracowników przymusowych. Niektóre raporty wskazują, że szczególnie narażeni są migranci z Azji Południowo-Wschodniej, którzy są wykorzystywani do ciężkiej pracy w niebezpiecznych warunkach.
2. Pakistan: Wydobycie kamieni szlachetnych w Beludżystanie
W regionie Beludżystanu, Pakistan, wydobycie kamieni szlachetnych, takich jak topaz i szmaragdy, odbywa się w warunkach dalekich od regulacji rządowych. Pracownicy często pracują w niebezpiecznych kopalniach, a dzieci są zmuszane do pracy, co jest bezpośrednim naruszeniem praw człowieka. Nieformalne kopalnie w Pakistanie często są kontrolowane przez lokalne grupy przestępcze, co prowadzi do handlu ludźmi i przymusowej pracy.
3. Afganistan: Wydobycie lapis lazuli
W Afganistanie wydobycie lapis lazuli, jednego z najstarszych i najcenniejszych kamieni ozdobnych, jest zdominowane przez grupy zbrojne, które finansują swoją działalność przez sprzedaż tego surowca. W raporcie Global Witness z 2016 roku stwierdzono, że w niektórych przypadkach dochodzi do pracy przymusowej, a handel kamieniami jest ściśle związany z przemytem ludzi oraz przemocą w regionie.
4. Kambodża: Wydobycie cyrkonu
W Kambodży, w prowincji Ratanakiri, wydobycie cyrkonu jest nieuregulowane i często prowadzone przez lokalnych przedsiębiorców bez odpowiednich licencji. Badania wykazują, że w kopalniach pracują dzieci, a migranci z Laosu i Wietnamu są rekrutowani do pracy w niebezpiecznych warunkach, narażeni na wyzysk i przemoc.
5. Meksyk: Wydobycie turkusu
W północnym Meksyku, w regionie Sonora, wydobycie turkusu odbywa się w kopalniach kontrolowanych przez kartele narkotykowe. Badania pokazują, że wiele ofiar handlu ludźmi, w tym dzieci i kobiety, jest zmuszanych do pracy w tych kopalniach w warunkach niewolniczych. Praca ta często odbywa się w systemie przymusowym, z dużą liczbą migrantów z krajów Ameryki Środkowej, którzy są wykorzystywani jako tania siła robocza
6. Demokratyczna Republika Konga: Wydobycie kobaltu, miedzi, kwarcu i ametystów
W Demokratycznej Republice Konga (DRK) wydobycie kamieni szlachetnych, takich jak kobalt i miedź, a także kwarc i ametyst - praca dzieci jest powszechnym zjawiskiem w kopalniach. Często powiązane z przymusową pracą, zwłaszcza w nieuregulowanych kopalniach. Raporty wskazują, że migranci z sąsiednich krajów oraz lokalna ludność są zmuszani do pracy pod groźbą przemocy. Niektóre grupy zbrojne kontrolują obszary wydobywcze, co prowadzi do wyzysku oraz handlu ludźmi. W Demokratycznej Republice Konga, gdzie wydobywa się minerały,
7. Sri Lanka: Wydobycie szafirów
W Sri Lance, zwłaszcza w rejonie Ratnapura, kopalnie szafirów są często źródłem nadużyć w postaci pracy przymusowej. Niektóre nieformalne kopalnie zatrudniają dzieci i migrantów, którzy są zmuszani do pracy w niebezpiecznych warunkach. Raporty Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) wykazały, że w regionie tym występuje nielegalne zatrudnianie dzieci i przymusowa praca migrantów, szczególnie w małoskalowych kopalniach
8. Azja: Myanmar (Birma) i problem wydobycia jadeitu
W Myanmarze, szczególnie w rejonie Kachin, wydobycie jadeitu jest silnie związane z pracą przymusową i handlem ludźmi. W raporcie Global Witness (2015) dokumentowano, że zyski z wydobycia jadeitu są wykorzystywane przez przestępcze grupy zbrojne, co prowadzi do handlu ludźmi i pracy przymusowej, zwłaszcza w kopalniach kontrolowanych przez wojsko. Wielu pracowników, w tym dzieci, pracuje w niebezpiecznych warunkach bez odpowiednich środków ochrony.
9. Zimbabwe: Wydobycie diamentów w Marange
W Zimbabwe, w rejonie Marange, wydobycie diamentów od lat jest związane z przemocą, pracą przymusową i handlem ludźmi. Zasoby diamentów kontrolowane przez wojsko i grupy przestępcze prowadzą do szerokiej eksploatacji ludności lokalnej oraz pracowników z sąsiednich krajów. W raportach organizacji takich jak Human Rights Watch i Global Witness dokumentowano liczne przypadki przymusowej pracy i handlu ludźmi.
10. Tadżykistan: Wydobycie złota i kamieni szlachetnych
W Tadżykistanie wydobycie złota i kamieni szlachetnych, takich jak turkus i szmaragd, wiąże się z przymusową pracą, zwłaszcza w regionach górskich. Migranci z krajów sąsiadujących są często zmuszani do pracy w kopalniach, gdzie warunki pracy są skrajnie niebezpieczne, a pracownicy nie mają dostępu do podstawowych środków ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.
11. Wietnam: Wydobycie rubinów
W Wietnamie, zwłaszcza w regionie Luc Yen, wydobycie rubinów odbywa się często w trudnych i nieuregulowanych warunkach. Migranci oraz lokalna ludność są wykorzystywani do pracy w kopalniach, gdzie warunki pracy są niebezpieczne, a pracownicy narażeni na wypadki. Organizacje praw człowieka dokumentowały przypadki wykorzystywania pracy przymusowej w sektorze wydobycia kamieni szlachetnych w tym kraju.
12. Afryka: Sierra Leone (diamenty krwawe)
W Sierra Leone, konflikty zbrojne w latach 90. były bezpośrednio powiązane z wydobyciem diamentów, które finansowały grupy rebeliantów. Diamenty krwawe stały się symbolem przemocy, handlu ludźmi oraz pracy przymusowej. Badania organizacji międzynarodowych, takich jak Global Witness, wykazały, że handel diamentami w Sierra Leone był powiązany z rekrutacją dzieci-żołnierzy oraz przymusowym wyzyskiem pracowników.
13. Rosja: Syberia (wydobycie bursztynu)
W Rosji, na Syberii, wydobycie bursztynu jest zdominowane przez nielegalne grupy, które często zatrudniają pracowników przymusowych, w tym migrantów z krajów sąsiadujących. Migranci są często wykorzystywani jako tanią siłę roboczą i pracują w ekstremalnych warunkach bez dostępu do ochrony zdrowia czy odpowiednich warunków bezpieczeństwa.
14. Indie: Gujarat (wydobycie diamentów)
W Indiach, w regionie Gujarat, gdzie szlifuje się diamenty, organizacje praw człowieka dokumentowały przypadki pracy przymusowej oraz wykorzystywania dzieci. W raporcie Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO, 2015) odnotowano, że dzieci są zmuszane do pracy w warsztatach jubilerskich, gdzie warunki pracy są bardzo niebezpieczne.
15. Ameryka Południowa: (ametyst)
W Ameryce Południowej, w regionach takich jak Artigas w Urugwaju, gdzie wydobywa się ametyst, proces wydobycia również wiąże się z trudnymi warunkami pracy, czasami przymusowej. Wysokie ceny ametystu, którego okazałe geody mogą być warte miliony dolarów, powodują, że lokalni górnicy, w tym migranci, pracują w ryzykownych warunkach. Wydobycie opiera się na pracy fizycznej i wykorzystaniu środków wybuchowych, a zyski często pozostają w rękach pośredników i właścicieli kopalń, podczas gdy górnicy zarabiają minimalnie.
16. Azja Myanmar: (kwarc, ametyst)
Także w Azji, na przykład w Myanmarze, kopalnie kwarcu, ametystu i innych kamieni, kontrolowane przez wojsko lub grupy lokalnych potentatów wyzyskują lokalną ludność i migrantów. Warunki pracy są niebezpieczne i często prowadzą do obrażeń, a system wynagrodzeń sprawia, że pracownicy pozostają w trudnej sytuacji ekonomicznej, uzależnieni od swoich pracodawców.
17. Stany Zjednoczone: (kwarc, jaspis i ametyst)
W Stanach Zjednoczonych wydobycie kwarcu, jaspisu i ametystu jest prowadzone głównie na turystyczną skalę, zwłaszcza w kopalniach typu „dig-your-own”, gdzie amatorzy mogą zbierać kamienie za opłatą wstępną. Przykłady takich lokalizacji to kopalnia Four Peaks Amethyst Mine w Arizonie, która oferuje wyjątkowe ametysty o głębokim czerwonym zabarwieniu, oraz Jackson’s Crossroads Amethyst Mine w Georgii, znana z unikalnych kryształów ametystu. Takie kopalnie, umożliwiając dostęp turystom i hobbystom pomnażającym się w zatrważającym tempie, przyczyniają się do regularnego wyjaławiania i nadmiernej eksploatacji.
Każde z tych badań i raportów opisuje powiązania między wydobyciem minerałów, a handlem ludźmi, szczególnie w kontekście pracy przymusowej, dziecięcej pracy oraz innych form eksploatacji w nieuregulowanych i nielegalnych sektorach wydobywczych na całym świecie.
Przemysł wydobywczy kamieni szlachetnych i minerałów pozostaje jednym z głównych źródeł współczesnego niewolnictwa. Łącząc korupcję, brak regulacji oraz duży popyt na surowce, sprzyja powstawaniu obozów pracy, handlowi ludźmi oraz wyzyskowi najbiedniejszych społeczności świata. Organizacje międzynarodowe, takie jak Human Rights Watch, Verité i Global Witness, stale monitorują i dokumentują te nadużycia, starając się zwrócić uwagę na problem i wprowadzić odpowiednie regulacje na szczeblu globalnym.
Mimo wszystko pamiętajmy, że liczenie na tego typu organizacje wiąże się z oddawaniem odpowiedzialności. Przerzucaniem jej na innych. Najważniejsze jest bycie zrównoważoną zmianą w świecie i świadome zarówno postrzeganie jak i nabywanie. Konsumpcja i kapitalizm mogą być wiodącą prym rzeczywistością tylko do czasu, w którym nie opowiemy się za wspólnym kreowaniem dalekowzrocznego kolektywu, kultywacji dobra i przyrodniczej wspólnoty.
1. Global Witness. (2015). Jade: Myanmar’s ‘Big State Secret’. [Online report].
• Raport bada wydobycie jadeitu w Myanmarze i jego powiązania z przymusową pracą oraz handlem ludźmi. Szczególną uwagę poświęcono regionowi Kachin, gdzie grupy zbrojne wykorzystują migrantów do pracy w niebezpiecznych warunkach.
• Źródło: https://www.globalwitness.org
2. Verité. (2019). Human Trafficking Risk Factors in Gemstone Production in Africa. [Online report].
• Raport przedstawia ryzyka związane z handlem ludźmi i pracą przymusową w sektorze wydobycia kamieni szlachetnych w Afryce, zwłaszcza w Tanzanii i Mozambiku.
• Źródło: https://www.verite.org
3. Human Rights Watch. (2018). The Hidden Cost of Jewelry: Human Rights in Supply Chains and the Responsibility of Jewelry Companies. [Online report].
• Ten raport opisuje nadużycia praw człowieka, w tym pracę dzieci i pracę przymusową, w sektorach wydobycia złota i diamentów, szczególnie w Afryce i Azji.
• Źródło: https://www.hrw.org
4. Global Initiative Against Transnational Organized Crime (GI-TOC). (2016). Organized Crime and Illegally Mined Gold in Latin America. [Online report].
• Raport bada powiązania między nielegalnym wydobyciem złota w Ameryce Łacińskiej a handlem ludźmi, z uwzględnieniem krajów takich jak Peru i Kolumbia.
• Źródło: https://globalinitiative.net
5. International Labour Organization (ILO). (2015). World Report on Child Labor 2015: Paving the Way to Decent Work for Young People. [Online report].
• Raport ILO dokumentuje przypadki wykorzystywania dzieci w sektorze wydobywczym, szczególnie w Indiach i Afryce.
• Źródło: https://www.ilo.org
6. Global Witness. (2016). Afghanistan’s Lapis Lazuli: The Conflict Gemstone. [Online report].
• Ten raport analizuje wydobycie lapis lazuli w Afganistanie i jego powiązania z finansowaniem grup zbrojnych, handlem ludźmi oraz pracą przymusową.
• Źródło: https://www.globalwitness.org
7. Frontera Pirata. (2019). Human Trafficking: The Gross Income of Beer. [Online article].
• Artykuł analizuje dynamikę handlu ludźmi w kontekście wydobycia złota w Peru, szczególnie w regionie Madre de Dios.
• Źródło: https://medium.com/frontera-pirata
8. Global Witness. (2012). Artisanal and Small-Scale Gold Mining in Peru: A Blessing or a Curse. [Online report].
• Raport opisuje wpływ wydobycia złota w Peru na lokalne społeczności i powiązania z handlem ludźmi.
• Źródło: https://www.globalwitness.org
9. (Rock Seeker)
• Raport opisuje wpływ wydobycia ametystu w Ameryce Południowej i tym jak to wpływa na łańcuch wymian
• Źródło: Rock Seeker - Inside the World of Amethyst Mining.
10. Rock Chasing. Where To Find Amethyst & Amethyst Mines Near You In 2024. Dostępny online: rockchasing.com
• Przewodnik po kopalniach ametyśtu w Stanach Zjednoczonych, takich jak kopalnia Jackson’s Crossroads w Georgii i Diamond Hill Mine w Karolinie Południowej.
Angela Landowska
Postaw kawę